ઝંડ હનુમાન મંદિર | zand hanuman
ગુજરાતના પંચમહાલ જિલ્લામાં આવેલું ઝંડ હનુમાન મંદિર ભક્તિ અને સ્થાપત્યકળા માટે પ્રસિદ્ધ છે. ભગવાન હનુમાનને સમર્પિત આ મંદિર ભક્તો અને પ્રવાસીઓને વર્ષોથી આકર્ષિત કરે છે.
ઐતિહાસિક મહત્વ | jhand hanuman’s historical importance
આ મંદિર 18મી સદીમાં મહારાજા વખતસિંહજીના શાસન દરમિયાન બાંધવામાં આવ્યું હતું, મંદિરમાં જટિલ કોતરણી કામ અને આકર્ષક સ્થાપત્યનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે જે તેને બનાવનાર કુશળ કારીગરોની કારીગરી દર્શાવે છે. અહી આવેલ 2.5 મીટર ઊંચી હનુમાનજીની પ્રતિમા મુખ્ય આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે, જે એક જ પથ્થરમાંથી કોતરીને બનાવેલી છે.
આધ્યાત્મિક અનુભવ
મંદિર એક લીલી હરિયાળીથી ઘેરાયેલી ટેકરી ઉપર આવેલું છે, ટેકરીની આસપાસ વિવિધ મંદિરો આવેલા છે જે વિવિધ હિન્દુ દેવી દેવતઓને સમર્પિત છે. અહીં આવતા પ્રવાસીઓને આ જગ્યાના સમૃદ્ધિ ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિને જાણવા માટે અનુકૂળ વાતાવરણ પ્રદાન કરે છે. લોકો અહી આવીને શાંતિ અને આધ્યાત્મિકતાનો અનુભવ કરે છે.
મનોરમ દ્રશ્ય
ધાર્મિક મહત્વ ઉપરાંત ઝંડ હનુમાન મંદિરની આસપાસના દૃશ્યો અત્યંત મનોહર છે. પ્રવાસીઓ સુંદર બગીચાનો નઝારો માણી શકે છે અને આરામથી ફરી શકે છે. આ નઝારો મેદાનની બહાર સુધી વિસ્તરેલો છે. નજીકમાં જ આવેલ બ્લેક બક નેશનલ પાર્ક આવેલ છે જ્યાં પ્રવાસીઓ ગુજરાતનો વૈવિધ્યસભર વન્યજીવનને જોઈ શકે છે.
જાંબુઘોડાની યાત્રા ક્યારે કરવી
જાંબુઘોડામાં આવેલું ઝંડ હનુમાજી મંદિર તેની પૌરાણિક માન્યતાઓને કારણે પ્રસિધ્ધ છે. હનુમાનજીના ડાબા પગ નીચે શનિદેવની હાજરી અલૌકિક શક્તિનો ઉમેરો કરે છે, ભક્તો માને છે કે આ મંદિરની મુલાકાત વૈશાખ મહિનાની અમાવસ દરમિયાન લેવામાં આવે તો શનિ પનોતીની અસરને દૂર કરી શકાય છે કારણ કે આ દિવસને ન્યાયના દેવતા શનિ દેવની જન્યંતી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
પૌરાણિક માન્યતા
આ મંદિર સાથે પૌરાણિક માન્યતાઓ જોડાયેલી છે, માનવામાં આવે છે કે પાંડવોએ તેમના વનવાસ દરમિયાન આ સ્થળની મુલાકાત લીધી હતી. કહેવાય છે કે જ્યારે પાંડવો વનવાસ દરમિયાન આ સ્થળે હતા ત્યારે દ્રોપદીને તરસ લાગી હતી ત્યારે અર્જુને બાણ મારીને પાણી કાઢ્યું હતું, અને એક વખત ભીમ દ્વારા વગાડવામાં આવેલ ઘંટડી ઐતિહાસિક રહસ્ય બનેલ છે.
ભીમ ની ઘંટી અને અન્ય સ્થળ
ખંડર હાલતમાં શિવ મંદિરો અને ગણપતિની મૂર્તિઓથી સુશોભિત મંદિરની આજબાજુ પ્રાચીનતાની ભાવના જગાડે છે. અહીં આવેલી ભિમી ઘંટી, પથ્થર જેવી મોટી ઘંટડી અને રોમન તલવારો સાથેની પલખીઓનાં અવશેષો વીતેલા યુગની યાદ અપાવે છે.
શ્રી હનુમાનજીનું મંદિર એક પર્વત પર આવેલું છે, મંદિર સુધી જવા માટે 40-50 પગથિયાં ચડવા પડે છે. માનવામાં આવે છે કે આ મંદિર ભીમ દ્વારા પથ્થરને કોતરીને બનાવવામાં આવ્યું હતું. ત્યાં નજીકમાં જ ભીમ સાથે જોડાયેલ ફ્લોર મિલ “ભીમ ની ઘંટી” પૌરાણિક યાદ અપાવે છે. મંદિર તરફ જતો રસ્તો સાંકડો હોવા અને ત્યાં આવેલ વિક્રેતાઓની લાઈન પ્રવાસીઓને અનોખો અનુભવ આપે છે.
મહાભારતની યાદ | zand hanuman history
જાંબુઘોડા પાસે આવેલ ઝંડ હનુમાન મંદિર માત્ર એક મંદિર નથી પરંતુ મહાભારત કલ સાથે જોડાયેલ મહાવતનું સ્થળ છે. ભીમ દ્વારા પથ્થર માંથી કોતરેલી 21 ફૂટ ઉંચી પ્રતિમા જેમાં હનુમાનજીના પગ નીચે શનિ દેવની પ્રતિમા છે, જે મુખ્ય આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે, જે આ મંદિરને પાંડવોના વનવાસ દરમિયાન રોકાણ સાથે જોડે છે.
પ્રકૃતિની કૃપા
હરિયાળી અને ટેકરીઓથી ઘેરાયેલ જાંબુઘોડા અભયારણ્યમાં આવેલ આ મંદિર આધ્યાત્મિકતા સાથે જોડાયેલ લોકો માટે અનુકૂળ વાતાવરણ પૂરું પાડે છે. આ વિસ્તાર ચોમાસા દરમિયાન નદીઓ, ધોધ અને સુંદર કુદરતી નઝારામાં પરિવર્તિત થઈ જાય છે. મુખ્ય મંદિર સુધી સીડી અને રસ્તાથી જાય શકાય છે.
જાંબુઘોડામાં આવેલ ઝંડ હનુમાજી મંદિર અને સંબંધિત સ્થળો માત્ર ધાર્મિક સ્થળ નથી પરંતુ ગુજરાતના સમૃદ્ધ ઇતિહાસ, પૌરાણિક વાર્તાઓ અને કુદરતી નઝારા માટે એક મહત્વનો વિકલ્પ છે. જે લોકો આધ્યાત્મિકતા, ઇતિહાસ જાણવા અથવા કુદરતી નઝારાનો આનંદ માણવા ઈચ્છતા હોય તેમને આ સ્થળની મુલાકાત જરૂર લેવી.